گیلان با وجود اساتید برجسته و قاریان و حافظان ممتاز از نیروی انسانی غیرمتخصص در برخی نهادهای قرآنی شهرستانهایش رنج میبرد، نیروهای قرآنی آن در تصمیمسازیها به طور منظم و ثابت دخالت داده نمیشوند و سند قرآنی آن با وجود تصویب کلیات، در شورای فرهنگ عمومی استان معطل مانده است.
همهگیری بیماری کرونا در ایران و جهان، فعالیتهای قرآنی را نیز تحت تأثیر قرار داده و بسیاری از جلسات و محافل را به تعطیلی کشانده است. حال مدیران و مسئولان قرآنی در این میان چه وظیفهای دارند؟ آیا باید در دوران همهگیری بیماری کرونا و در کشاکش فصل سرد به خواب زمستانی فرو روند یا به عکس، بیدارتر از همیشه، به حجم فعالیتهای معناساز و آرامشبخش قرآنی در جامعه بیفزایند و سیاستگذاری مناسب با شرایط فعلی را در دستور کار قرار دهند؟ در این راستا طی پنج هفته گذشته با فعالان قرآنی استانهای آذربایجان غربی، مازندران، سیستانوبلوچستان، سمنان و لرستان به گفتوگو پرداختیم تا ضمن احصای مطالبات آنان زمینه رسانهای را برای فعالیت دوچندان نهادهای قرآنی هر استان مهیا کنیم.
این هفته و در آستانه ۱۲ دی، روز رشت به استان سرسبز گیلان سری زدیم؛ استانِ امامزادگان ازجانگذشته علوی و دیار میرزا کوچکخان جنگلی. دیاری که قرآنیانش احساس مسئولیت دارند، بار بر زمینمانده را بلند میکنند و در سالهای اخیر با کمترین حمایتهای سازمانی توانستهاند موفقیتهایی چشمگیر در عرصه کشور کسب کنند. با امیرحجت مرادی و سیده زینب تقواپور دو تن از فعالان قرآنی این استان به گفتوگو پرداختیم که حاصل آن از نظر میگذرد:
ایکنا ــ جناب مرادی چند سال است که به فعالیتهای قرآنی مشغول هستید؟
حدود دو دهه است که در فعالیتهای اجرایی خدمتگزار مردم هستم، در نشریات قرآنی استان، جامعةالقرآن و … حضور داشتهام و در حال حاضر ۱۰، ۱۲ سال است که در اتحادیه مؤسسات و تشکلهای قرآن و عترت استان مشغول به فعالیت هستم.
ایکنا ــ روند فعالیتهای قرآنی در استان گیلان را چگونه ارزیابی میکنید؟
روند رشد فعالیتهای قرآنی استان را مثبت ارزیابی میکنم، این را همه کسانی که با امور قرآنی استان آشنا هستند میتوانند بر این صحه بگذارند که گیلان یکی از قطبهای قرآنی کشور است هم در عرصه تلاوت و حفظ و هم در حوزه علوم و معارف قرآنی. همه ساله در مسابقات قرآن اوقاف که مهمترین مسابقه قرآنی جمهوری اسلامی است، شاهد حضور شایسته قاریان، حافظان و مرتلان استان گیلان هستیم. اخیراً در حوزه تفسیرعمومی نیز مشاهده میکنیم که بچههای گیلان حائز رتبه هستند، در طرحهایی مثل اسوه که استعدایابی نوجوانان است، نوجوانان قاری و حافظ گیلان درخشیدهاند.
در حوزه علمیه قم نیز فضلای قرآنپژوه بسیاری از استان گیلان داریم که از سرمایههای قرآنی گیلان محسوب میشوند. امروزه جلسات قرآنی پررونق و قهرمانپرور در استان گیلان وجود دارد که قاریان حرفهای در آن تربیت میشوند، در کنار آن، جلسات سنتی قرآن نیز در مساجد، حسینیهها و تکایا برگزار میشوند. همین الان با وجود شرایط کرونا، بالغ بر ۲۵ جلسه فعال قرآنی با حضور اساتید مطرح استان، تشکیل میشوند.
ایکنا ــ از اساتید مطرح استان میتوانید چند مورد را برای مخاطبان رسانه قرآن معرفی بفرمایید؟
این از سؤالهای سخت شماست، قطعاً حافظهام یاری نمیکند که اسم همه اساتید را ذکر کنم اما اجمالاً میتوانم از اساتید لطفینیا، صالحی، ذاتپرور، اخوان لائق برحق، چولابی، فلاحپور، غلامعلی مهدیپور، مصطفیپور، رجبی، سیدرضا اسماعیلیان، نگهدار، ربیعزاده، بذربخش، ایزدی، قوامی، مسرور، زائری، طالبی،منصور منیری و… نام ببرم. از همه اساتید پیشکسوت و قاریان جوان استان عذرخواهی میکنم که اسم همه را در این فرصت محدود در ذهن ندارم اما این را بگویم که عمده ظرفیت قرآنی استان متکی به جلسات اساتید بزرگوار است که با دلسوزی فراوان سالهاست بیهیچ ادعایی و با کمترین امکانات، با علمی که دارند، توانستهاند قاریان و حافظان ممتاز کشوری و بینالمللی تربیت کنند.
ایکنا ــ از آقای فلاحپور اسم آوردید، ایشان چه پروژه قرآنی را در گیلان پیگیری میکنند؟ چون علی رغم تلاشی که کردیم نتوانستیم از ایشان کسب اطلاع کنیم.
جناب استاد فلاحپور از اساتید پیشکسوت استان گیلان هستند و پسرشان، دکتر محمد فلاحپور هم از امروز راه پدر را ادامه میدهند. عمده تمرکز ایشان بر حفظ قرآن است، اگرچه جلسات پررونقی شبهای جمعه در لاهیجان و جلسات دیگری در شهرهای دیگر همچون رشت و صومعهسرا دارند. به طور کلی وضعیت استان گیلان در برگزاری جلسات قرائت و حفظ بسیار مطلوب است.
ایکنا ــ وضعیت مؤسسات قرآنی استان چگونه است؟
از ابتدای سال، زیرساختی را با هماهنگی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی آماده کردیم تا مؤسسات بتوانند از امکان تدریس مجازی استفاده کنند. از حیث فعالیت، در قبل و بعد از کرونا، مؤسسات گیلان مشغول فعالیت بوده و هستند اما مثل بسیاری از مؤسسات دیگر کشور حال خوبی ندارند، از آنجایی که ساختمان بیشتر مؤسسات اجارهای است، الان در پرداخت اجارهبهای خود به مشکل خوردهاند، چراکه به دلیل شرایط بهداشتی کشور، مؤسسات با افت تعداد مراجعهکننده مواجه هستند و مشکلات مالیاتی و بیمهای آنها نیز به قوت خود باقی است؛ اما با این حال معتقدم مؤسسات گیلان با وجود همه این مشکلات امروز همه توان خود را برای آموزش قرآن به میدان آوردهاند و حتی در مبارزه با کرونا نیز با رویکردی جهادی به تهیه بستههای معیشتی و بهداشتی برای محرومان اقدام میکنند. دیدن چنین مسئلهای مسئولیت مدیران دستگاههای مختلف کشور را سنگینتر میکند.
ایکنا ــ عملکرد سازمانها و نهادهای قرآنی استان گیلان مثل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، اوقاف و امور خیریه، تبلیغات اسلامی و دارالقرآن وابسته به آن را چگونه ارزیابی میکنید؟
ااگر بخواهم منصفانه صحبت کنم باید بگویم که مدیران این دستگاهها خیلی تلاش میکنند و خواست و میلشان این است که کمک کنند، اما اگر بپرسید در آنچه که از موفقیتهای قرآنی استان گفتم، سازمانها و نهادها چقدر نقش دارند؟ خواهم گفت چندان نقشی ندارند، چراکه شکوفایی استعدادهای قرآنی گیلان عمدتاً محصول تلاش فعالان و اساتید قرآن این استان است. علت عدم موفقیت نهادها به جهت مشکلات ساختاری آنها در نداشتن کادر متخصص و گزارشمحوری است، هر سه دستگاهی که شما اسم آوردید، در بدنه شهرستانی خود، نیروی انسانی متخصص و کارشناس قرآنی ندارند و ظرفیت کارشناسی آنها محدود به مرکز استان یا یکی دو شهرستان است، خودشان هم به این نکته اذعان دارند! وقتی در بسیاری از شهرستانهای استان نیروی متخصص و دیدهبان نداشته باشند طبیعی است که نتوانند آنطور که باید و شاید فعالیت شاخصی انجام دهند.
پیشنهاد من برای استان گیلان که سرشار از اساتید و نخبگان کشور است، این است که از این همه چهره قرآنی در تصمیمسازی دستگاههای قرآنی استفاده شود، البته گاهی جلسات مشورتی تشکیل و از مشورت اساتید بهره برده میشود اما این اقدامات، مقطعی است و ساز و کار درستی برای تداوم ندارد. در سند قرآنی استان تشکیلاتی را به نام «جمعیت قرآنیان استان» پیشبینی کردیم که در آن اقشار مختلف قرآنی استان، اعم از مؤسسات و معلمان و هنرمندان و پژوهشگران و خیران قرآنی و … مجامع تخصصی قرآنی تشکیل میدهند و ضمن بررسی مسائل صنفی، راهکارهای خود را به طور منظم به سیستم مدیریت قرآنی تزریق میکنند. امید داریم در جلسه آتی شورای فرهنگ عمومی استان، اساسنامه و شیوهنامه اجرایی این سند به تصویب برسد.
ایکنا ــبه سند قرآنی استان گیلان اشاره کردید، درباره روند تهیه آن توضیحات لازم را ارائه بفرمایید.
بعد از اینکه منشور توسعه مصوب شد و اسناد راهبردی سهگانه: سند توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی، سند آموزش عمومی و سند پژوهش و آموزش عالی به تصویب رسید، قرار بر این شد که استانها با توجه به اقتضائات بومی خودشان و سند ملی، یک برش استانی داشته باشند و سندی استانی تهیه کنند. همه استانها باید این کار را انجام میدادند اما فقط بعضی استانها تاکنون به تهیه آن اقدام کردهاند.
اتحادیه مؤسسات در استان گیلان متولی تهیه سند و کلیات آن در سال ۹۸ در شورای فرهنگ عمومی استان مصوب شد. الان این سند، معیار و مبنای فعالیتهای قرآنی استان است اما گلایهای دارم که معتقدم مدیریت استان و دستگاههای ذیربط آن اهتمام لازم را برای اجرای سند ندارند. به نظرم برای فعالترشدن شورای فرهنگ عمومی و کارگروههای تخصصی آن تلاش مضاعف انجام شود.
ایکنا ــ در حال حاضر شورای هماهنگی و گسترش فعالیتهای قرآنی استان چه وضعیتی دارد؟
اگر واقعاً میخواهید در استان گیلان، یک پارلمان قرآنی تصمیمساز با قدرت فعالیت کند، رسماً ابلاغ کنید که شورای هماهنگی و گسترش فعالیتهای قرآنی استان گیلان تشکیل شود، در غیر این صورت دستور دهید که شورای فرهنگ عمومی استان حداقل هر سه ماه یکبار دستور کار خود را فعالیتهای قرآنی قرار دهد.
متأسفانه شورای هماهنگی و گسترش فعالیتهای قرآنی استانها دستخوش بعضی از سیاستهای مدیریتی دوستان ما در تهران شده و فعالیتش متوقف شده است. بر اساس مصوبات شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور، قرار بود شورایی ذیل شورای فرهنگ عمومی استانها تشکیل شود و هیئترئیسه آن شورا همان هیئترئیسه شورای فرهنگ عمومی استان باشد. تفاهمنامه این موضوع در مقطعی بین علی جنتی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مخبر دزفولی، دبیر وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور به امضا رسید اما ارشاد امضایش را بعداً پس گرفت و گفت مسئولیت تشکیل این شورا با شورای فرهنگ عمومی استانهاست و اصلاً هم لازم نیست که شورای جداگانهای برای هماهنگی و گسترش فعالیتهای قرآنی استان تشکیل شود بلکه جلسات این شورا در قالب شورای فرهنگ عمومی استان تشکیل شود. مثلاً آقای فقهیزاده مرتباً به ما میگفتند که از لفظ انحلال شورای هماهنگی استفاده نکنید، چراکه ما تضمین میکنیم که جلسات شورای فرهنگ عمومی استان حداقل هر سه ماه یکبار به بررسی امور قرآنی استان اختصاص پیدا کند، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاده است.
از وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر محترم شورای فرهنگ عمومی کشور تقاضا دارم که اگر واقعاً میخواهید در استان گیلان، یک پارلمان قرآنی تصمیمساز با قدرت فعالیت کند، رسماً ابلاغ کنید که شورای هماهنگی و گسترش فعالیتهای قرآنی استان گیلان تشکیل شود، در غیر این صورت دستور دهید که شورای فرهنگ عمومی استان حداقل هر سه ماه یکبار دستور کار خود را فعالیتهای قرآنی قرار دهد. من معتقدم حتی اگر هر ماه تشکیل جلسه داده شود، کم است. در حال حاضر ارادهای برای این قضیه وجود ندارد و کتباً چیزی ابلاغ نشده است هرچند در مصاحبهها، همه مسئولان به ظاهر ابراز آمادگی میکنند.
ایکنا ــ به عنوان سؤال پایانی؛ فعالیتهای قرآنی بانوان استان گیلان چه وضعیتی دارد؟
به نظرم مثل همه نقاط کشور، بانوان قرآنی استان نیز فعالیتهای خود را پیش میبرند، بخش مهمی از افتخارات و موفقیتهای قرآنی گیلان که بدان اشاره کردم مرهون تلاشها و افتخارآفرینی بانوان است. قاریان، حافظان و مرتلان مطرحی از بانوان گیلانی درعرصه تلاوت و حفظ کشور درخشیدهاند. فکر میکنم در حال حاضر تنها بانوی قرآنی کشور که مدرک تخصصی درجه یک حفظ(معادل دکترا) دارند، خانم سیده زینب تقواپور از گیلان هستند. در بین نوجوانان نیز استعدادهای شاخصی مثل خانم سوگند رفیعزاده از شاگردان استاد فلاحپور وجود دارد که در ۱۵ سالگی توانسته است مدرک درجه دو حفظ را اخذ کند. حتی برخی از بانوان تهرانی نیز که امسال و سال گذشته در مسابقات سراسری اوقاف حائز رتبه شدند، اصالتاً گیلانی و تربیتشده گیلان هستند و در حال حاضر در تهران ساکن شدهاند.